Framing hypotheekrenteaftrek

De afgelopen verkiezingen stonden in het teken van bezuinigingen. Één van de inzetten bij de debatten was het al dan niet afschaffen van de geliefde/gehate hypotheekrenteaftrek. Een maatregel waar veel geld en emotie mee gemoeid gaat.

Nu de VVD en het CDA het kabinet vormen, is duidelijk dat de hypotheekrenteaftrek gehandhaafd blijft. Wat interessant blijft aan deze gesloten discussie, is de manier waarop deze gevoerd is door de politici. In het woord ‘hypotheekrenteaftrek’ zit eigenlijk al een oordeel verstopt: het is een aftrek van de rente, dus een positief iets. Daardoor staan de partijen die hier tegen zijn al op 0-1 achterstand. Hoe gaan politici hier mee om? Hoe werd deze maatregel benaderd vanuit verschillende frames? Welke gevoelens werden hiermee aangesproken? Een greep uit het aanbod:

VVD – Draagmuur van de economie

Op de website van de VVD wordt de hypotheekrenteaftrek onthaald als een ‘draagmuur van de economie’. Wie iets van klussen afweet voelt direct: zonder draagmuur geen dak boven je hoofd. De maatregel wordt op deze manier gevoelsmatig voorzien van een noodzakelijkheid, zonder het expliciet zo te noemen. Zoals de VVD het daarna ook benoemd: ‘dit slopen trekt een hoop ellende over ons land’. De focus van dit frame ligt op geld krijgen/wegnemen.

PvdA – Schuldstimulans vs. Kansenkiller

De PvdA is een stuk minder rooskleurig over de hypotheekrenteaftrek. Zij framen deze maatregel als een ‘stimulans om grote leningen aan te gaan met grote risico’s’. Daarnaast stellen ze dat het een ‘onrechtvaardige en onbegrensde subsidie op schuld’ is, omdat het grootste deel bij de hoge inkomens terecht komt en dit de starters benadeelt. Hier wordt het als kansenkiller voor minder goed bedeelden ingezet. Enerzijds dus een als-kans-vermomde-last, anderzijds een kans-alleen-voor-de-rijken (die het niet nodig hebben en de kansen voor de kansarmen onmogelijk maken).

PVV – Burgerrecht

De PVV piekert er niet over om het woord ‘subsidie’ in de mond te nemen als het om de hypotheekrenteaftrek gaat. Dat is ook logisch, want de PVV is inherent tegen ‘subsidieslurpers’ maar niet tegen de hypotheekrenteaftrek. Dit is voor de PVV een ‘burgerrecht’ en een ‘garantie van de overheid’. De overheid zou een onbetrouwbare partner blijken als dit recht werd afgepakt. Daar mag de burger niet de dupe van worden. Dit is een ijzersterk frame, omdat de PVV de maatregel bevrijdt van zijn enorme kosten (11 miljard). Het is immers een ‘recht’ dus het zou überhaupt niet ter sprake moeten staan.

GroenLinks – Oneerlijke kostenpost

GroenLinks benadert de aftrek als een ‘regeling die vooral de hoogste inkomens bevooroordeeld: oneerlijk’. Als de regeling wordt aangepast kan hij veel eerlijker worden en eerlijkere kansen bieden aan iedereen. Daarbij geeft GroenLinks aan dat deze kostenpost de kansen juist scheeftrekt in plaats van zoals het bedoeld was. Het afbouwen van deze regeling zorgt voor een eerlijkere balans op de huizenmarkt. GroenLinks spreekt dus in termen (frame) van eerlijkheid en kansen.

Hypotheekrenteaftrek: rechten, inkomsten en kansen

Het is duidelijk dat de hypotheekrenteaftrek door de verschillende partijen op een andere (voor hen functionele) manier wordt ingezet. Opvallend daarbij is dat de PvdA in een tekstje van nog geen 500 woorden wel twee frames gebruikt, wat de boodschap minder eenduidig maakt. De PVV heeft het indringendste frame, die de aftrek tot een vanzelfsprekendheid maakt. Waar de linkse partijen vooral spreken in termen van (eerlijke) kansen, gaat het bij de VVD om geld. En zo wordt door het gebruiken van verschillende frames, zo’n onderwerp ineens in een goed óf slecht daglicht gesteld. Dit is natuurlijk geen toeval, aangezien deze frames de belangen van hun achterban moeten dienen. En dat doen ze!