Gastcollege framing

Sarah heeft gisteren een gastcollege gegeven aan de Universiteit Leiden voor de nieuwe MA-studenten Retorica en argumentatie over framing. Dankzij de slimme vragen bleef er nog een deel van de presentatie over, namelijk de casestudies. Deze willen we hier alsnog behandelen, ook voor de geïnteresseerden die er niet bij waren.

Casestudy I - Familiefeestje

We hebben een tweetal argumenten op een rij gezet van echte mensen die wilden aangeven waarom ze op de PVV hebben gestemd. Er blijken namelijk twee interessante (en bekende) frames uit.

Ik heb PVV gestemd omdat:
‘...er echt iets moet veranderen in Den Haag. Hij gaat de boel daar omgooien’
‘...ik mijn baan kwijt ben aan een buitenlander. Wilders doet daar wat aan’

Het eerste argument slaat terug op het succesvolle ‘nieuwkomers-frame’ dat Geert Wilders hanteert. Ondanks dat hij al jaren een politieke functie vervult, kan hij zich met dit frame afzetten tegen de door hem specifiek geframede gevestigde orde: ‘de Haagse kaasstolp, de grachtengordelelite’. Juist door zichzelf buiten deze club te plaatsen, kan hij beweren dat onder zijn bewind dingen drastisch zullen veranderen.

Het tweede argument heeft te maken met Wilders' ‘islamiseringsframe’. Een door hem benoemde ‘grote toestroom van niet-Westerse allochtonen’ framet hij als een gevaar. Dit heeft hij gekoppeld aan allerlei thema’s, zoals economie (verliezen van geld en banen), cultuur- en identiteitsverlies en zelfs vervuiling (van het straatbeeld wel te verstaan). Ondanks dat we na verder doorvragen erachter kwamen dat het een Duitser was die de banenpikker bleek te zijn, is het frame: ‘Wilders treedt op tegen buitenlanders’ sterk genoeg om dat feit te verbloemen.

Deze twee voorbeelden laten zien hoe frames in de praktijk van grote invloed kunnen zijn op mensen hun keuze, waarbij men geneigd is om feitelijke zaken (die door het frame verborgen worden) opzij te schuiven om het frame te bevestigen.

Casestudy II - Wilders tijdens het regeringsverklaringsdebat

‘Voorzitter, de Haagse regentenkliek en de linkse grachtengordelelite die staan eigenlijk nu een beetje huiliehuilie te doen op de gang. En je moet ze daar zien staan piepen. Meisje Halsema met haar natte oogjes en haar kroeldoek verbeten in haar mond. En ze smijt met poppen. GL en hun voorganger CPN zitten al welgeteld 101 jaar in de oppositie en als het aan ons ligt zullen ze daar ook nooit uitkomen.’

Deze bovenstaande tekst was onderdeel van de bijdrage van Geert Wilders tijdens het debat op 27 oktober 2010. In deze tekst gebruikt hij een slim (en nieuw!) frame, gericht op de oppositie en Femke Halsema in het bijzonder. Door het gebruik van ‘huiliehuilie’ en het verbeelden van Femke Halsema als een boos kind, framet hij haar als niet rationeel en niet serieus te nemen. Immers, kinderen behoren niet mee te doen in de besluitvorming over belangrijke dingen nietwaar? Het opvallende is, dat er ook gelachen kon worden om dit frame. Logisch, want het klinkt ook wel ergens grappig. Femke Halsema kwam op ironische wijze zelf terug op de ‘kroeldoek’ (het blijft een beetje in het midden of ze hiermee nu het frame bevestigde of onderuit haalde). Ondertussen is het interessant om in de gaten te houden of Wilders zich in het vervolg vaker zal beroepen op zo’n ‘boos kind-frame’ om de oppositie mee proberen uit te schakelen als volwaardige politieke partner.

Casestudy III - Een framefout pur sang

In een bericht op NU.nl lazen we onlangs over het lot van de Ecologische Hoofdstructuur, het opkopen van grond voor natuurdoeleinden. In dit bericht kwam Arjan El Fassed (Kamerlid voor GroenLinks) aan het woord. Hij uitte zijn mening (deels) als volgt: ‘Biodiversiteit is geen luxe. Het is een noodzaak en een belangrijke economische waarde’.

Opvallend in deze boodschap is, dat hij dezelfde fout maakt als Nixon ooit maakte (I’m not a crook!). Juist door te benoemen dat biodiversiteit geen luxe is, versterkt hij de link tussen de concepten ‘biodiversiteit/milieu’ en ‘luxe’. Ontkenning van een frame is helaas in de meeste gevallen in de praktijk niets anders dan het bevestigen ervan. Het feit dat hij daarna de woorden ‘noodzaak’ en ‘belangrijke economische waarde’ in de mond neemt, wordt door velen dan al niet meer gehoord. Omdat mensen vooral op zoek zijn naar bevestiging van een al bekend frame, is het zaak om nooit – maar dan ook nooit! – in een ander frame te stappen.