Het vaasje van Rutte

dec. 18, 2018

Het kan je bijna niet ontgaan zijn: ‘de’ brief van Mark Rutte aan Nederland. Afgelopen maandag werd deze paginagroot afgedrukt in het AD. Niet voor het eerst overigens, want in januari 2017 schreef Rutte ook al een brief aan ons.


Op beide brieven zijn de nodige reacties gekomen. In 2017 werd Rutte vooral bekritiseerd vanwege de toon (te negatief), terwijl in de reacties op de tweede brief een hoofdrol is weggelegd voor de metafoor van ‘het vaasje’. Maar hoe verschillend zijn de brieven nou eigenlijk écht?



Het frame

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: het door Rutte gekozen frame in 2017 is hetzelfde als dat in 2018. Het gaat namelijk in beide brieven om hetzelfde: een mooi land dat we, samen, nog veel mooier kunnen maken. Maar een land dat ook makkelijk kan afglijden. Dat konden we in 2017 voorkomen door aso’s een halt toe te roepen en onze Nederlandse waarden te beschermen, in 2018 kan dat door samen het broze bezit (Nederland) te beschermen. Zo gezien is dat ‘vaasje heel houden’ eigenlijk het ‘normaal doen’ van 2018. Maar dan iets minder recht voor z’n raap.

Het vaasje

Zeker opvallend is dat vaasje. Een metafoor die moet aangeven dat ‘ons mooie Nederland’ voorzichtig behandeld moet worden. Kijk uit, hij valt zo kapot! Een dreigement dat we ook in 2017 zagen. Alleen toen dreigde het vaasje niet te vallen, maar dreigde ‘het Nederland waar we zo hard voor hebben gewerkt’, omver gegooid te worden. Tja, kapotvallen, kapotduwen… zo anders is het eigenlijk niet. En toch blijft dat vaasje een stuk beter plakken dan dat land dat omgeduwd kan worden. Dat heeft waarschijnlijk deels te maken met de metafoor. Een vaasje is natuurlijk ontzettend concreet: je ziet het meteen voor je. Je begrijpt de metafoor ook meteen. De associaties die worden opgeroepen, worden moeiteloos op ‘Nederland’ geplakt: een broos, teer object waar je voorzichtig mee om moet gaan. Dat ligt anders bij het omduw-voorbeeld. Wat zie jij voor je? Een groep hooligans die heel hard tegen ‘een Nederland’ aan het duwen is? Het glibbert net niet zo makkelijk het brein in als het vaasje.

De reacties

Dat het vaasje lekker blijft plakken, zie je meteen terug in alle reacties. Men gaat met dat vaasje aan de haal en het wordt door iedereen herhaald. Handig voor Rutte, want die kan voorlopig wel teren op dat vaasje. Maar het vaasje wordt ook gereframed. De stap naar een vaas die Mark himself uit zijn handen heeft laten vallen en al aan diggelen ligt, is natuurlijk snel gemaakt.


Henk Krol van 50Plus doet het op zijn eigen manier en herhaalt het frame van Rutte door te zeggen dat Nederland inderdaad als een kostbaar vaasje is dat we samen vasthouden. Deze herhaling is natuurlijk fantastisch voor Rutte, want we weten: hoe vaker een frame wordt herhaald, hoe dieper het frame in het brein vast komt te liggen. Dat Krol halverwege zijn brief zegt dat het eigenlijk helemaal niet om het vaasje gaat maar om de bloemen, doet hier niets aan af. Sterker nog: de metafoor van Krol waarin hij mooie en verwelkte bloemen vergelijkt met mensen die het beter of minder goed voor elkaar hebben, zou zelfs een tegengestelde werking kunnen hebben. Want wat doe je met verwelkte bloemen in een vaas vol mooie bloemen? Juist, die haal je eruit en gooi je weg! En dat is vast niet waar Krol op doelde…

Deel dit artikel:

Andere artikelen

22 nov., 2023
"Dat doe je thuis toch ook niet?!", horen we vaak in workshops. Je hoort de frustratie: het gevoel dat mensen prima weten wat wel of niet de bedoeling is, maar dat ze het gewoon vertikken om het gewenste of zelfs 'normale' gedrag te laten zien. Als je denkt dat mensen je bewust dwarszitten, dan kan dat op den duur een nogal giftige sfeer veroorzaken. Terwijl dat vaak helemaal niet nodig is: mensen willen vaak best 'goed' gedrag laten zien, maar hun brein wordt op de één of andere manier tegengewerkt. Als je daar inzicht in krijgt, dan kun je de juiste interventie erbij zoeken.
22 nov., 2023
Als je iemand maar vaak genoeg een appel voorhoudt, dan gaat hij vanzelf gezondere keuzes maken, toch? Nou, zo simpel is het niet. En gelukkig ook maar want anders zouden we wel héél makkelijk beïnvloed kunnen worden. Maar door dit soort kort-door-de-bocht aannames heeft nudging onterecht het imago gekregen van ‘grappige’ psychologische duwtjes zonder veel effect. Nudging kan wel degelijk goed werken, maar dan moet je wel aan een aantal voorwaarden voldoen.
05 jul., 2023
Politieauto’s die in de hens gingen, winkels die werden gesloopt en zwaar vuurwerk dat als wapen werd gebruikt. De rellen in Rotterdam van 19 november 2021 staan bij velen nog in het geheugen gegrift. Men sprak van een ‘on-nederlandse’ situatie, waarbij de politie zelfs met scherp schoot op relschoppers. Een heftige avond, waarbij emoties als boosheid en frustratie, maar ook angst en verdriet de boventoon voerden. Al snel kwamen de reacties vanuit het hele land. Men was verbouwereerd dat dit in Nederland kon gebeuren, buurtbewoners pakten een bezem in de hand om de wijk weer schoon te vegen en toen Mark Rutte werd gevraagd naar een reactie, zei hij niet te willen zoeken naar ‘sociologische verklaringen’. Maar een verklaring is niet hetzelfde als een vergoelijking. Waarom is gebeurd wat is gebeurd? En ook: hoe kunnen we voorkomen dat er ooit zoiets weer gebeurt? Daarvoor zullen we toch echt iets dieper moeten kijken.
Share by: