Het vaasje van Rutte

Het kan je bijna niet ontgaan zijn: ‘de’ brief van Mark Rutte aan Nederland. Afgelopen maandag werd deze paginagroot afgedrukt in het AD. Niet voor het eerst overigens, want in januari 2017 schreef Rutte ook al een brief aan ons.

Op beide brieven zijn de nodige reacties gekomen. In 2017 werd Rutte vooral bekritiseerd vanwege de toon (te negatief), terwijl in de reacties op de tweede brief een hoofdrol is weggelegd voor de metafoor van ‘het vaasje’. Maar hoe verschillend zijn de brieven nou eigenlijk écht?



Het frame

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: het door Rutte gekozen frame in 2017 is hetzelfde als dat in 2018. Het gaat namelijk in beide brieven om hetzelfde: een mooi land dat we, samen, nog veel mooier kunnen maken. Maar een land dat ook makkelijk kan afglijden. Dat konden we in 2017 voorkomen door aso’s een halt toe te roepen en onze Nederlandse waarden te beschermen, in 2018 kan dat door samen het broze bezit (Nederland) te beschermen. Zo gezien is dat ‘vaasje heel houden’ eigenlijk het ‘normaal doen’ van 2018. Maar dan iets minder recht voor z’n raap.

Het vaasje

Zeker opvallend is dat vaasje. Een metafoor die moet aangeven dat ‘ons mooie Nederland’ voorzichtig behandeld moet worden. Kijk uit, hij valt zo kapot! Een dreigement dat we ook in 2017 zagen. Alleen toen dreigde het vaasje niet te vallen, maar dreigde ‘het Nederland waar we zo hard voor hebben gewerkt’, omver gegooid te worden. Tja, kapotvallen, kapotduwen… zo anders is het eigenlijk niet. En toch blijft dat vaasje een stuk beter plakken dan dat land dat omgeduwd kan worden. Dat heeft waarschijnlijk deels te maken met de metafoor. Een vaasje is natuurlijk ontzettend concreet: je ziet het meteen voor je. Je begrijpt de metafoor ook meteen. De associaties die worden opgeroepen, worden moeiteloos op ‘Nederland’ geplakt: een broos, teer object waar je voorzichtig mee om moet gaan. Dat ligt anders bij het omduw-voorbeeld. Wat zie jij voor je? Een groep hooligans die heel hard tegen ‘een Nederland’ aan het duwen is? Het glibbert net niet zo makkelijk het brein in als het vaasje.

De reacties

Dat het vaasje lekker blijft plakken, zie je meteen terug in alle reacties. Men gaat met dat vaasje aan de haal en het wordt door iedereen herhaald. Handig voor Rutte, want die kan voorlopig wel teren op dat vaasje. Maar het vaasje wordt ook gereframed. De stap naar een vaas die Mark himself uit zijn handen heeft laten vallen en al aan diggelen ligt, is natuurlijk snel gemaakt.

Henk Krol van 50Plus doet het op zijn eigen manier en herhaalt het frame van Rutte door te zeggen dat Nederland inderdaad als een kostbaar vaasje is dat we samen vasthouden. Deze herhaling is natuurlijk fantastisch voor Rutte, want we weten: hoe vaker een frame wordt herhaald, hoe dieper het frame in het brein vast komt te liggen. Dat Krol halverwege zijn brief zegt dat het eigenlijk helemaal niet om het vaasje gaat maar om de bloemen, doet hier niets aan af. Sterker nog: de metafoor van Krol waarin hij mooie en verwelkte bloemen vergelijkt met mensen die het beter of minder goed voor elkaar hebben, zou zelfs een tegengestelde werking kunnen hebben. Want wat doe je met verwelkte bloemen in een vaas vol mooie bloemen? Juist, die haal je eruit en gooi je weg! En dat is vast niet waar Krol op doelde…