Tom schrijft: Lachende premier Rutte

Vandaag siert Mark Rutte de voorpagina van nu.nl met zijn alom bekende glimlach. Met recht, want hij krijgt van de nieuwssite onverdeelde aandacht en ruimte om zijn frames voor de verkiezingen te etaleren.

In een lang interview met de politieke redacteur van nu.nl ziet Rutte kans om het thema 'veiligheid' onder de aandacht te brengen en daarnaast om de VDD af te zetten tegen de PVV, een tegenstander die maar op twee plaatsen meestrijdt in de gemeenteraadsverkiezingen van woensdag.

In het interview zet Rutte de VVD neer als rechts en de PVV als onderdeel van een links blok: ‘Het linkse blok is groter geworden, want de PVV is toegetreden. De partij van Wilders is definitief vertrokken uit het rechtse kamp. Die trend zag je al, maar het is goed om te realiseren dat als je rechts wilt stemmen je bij de VVD uitkomt. Als je kijkt naar het financieel-economische programma van de PVV is dat natuurlijk heel erg links.’

Waarom afzetten tegen de PVV?

Waarom doet Rutte dit? Woensdag zijn de verkiezingen en de PVV doet alleen in Den Haag en Almere mee. Waarom zou je dan de verschillen met deze partij willen illustreren? Volgens mij omdat de lage deelname van de PVV inhoudt dat er in bijna geen enkele gemeente coalitievorming met de PVV plaats gaat vinden. Met andere woorden, er is geen risico: op dit moment is er voor Rutte geen geschiktere partij om kritisch over te zijn. Een grotere concurrent voor woensdag is waarschijnlijk eerder D66, maar daar wordt met een geen woord over gerept. Door zich af te zetten tegen de PVV creëert Rutte nieuws en een plaats om zijn eigen programma (‘Houd koers, ga niet experimenteren.’) te promoten.

Wat Rutte doet is de VVD rechtser over te laten komen door de PVV weg te zetten als links. Zo noemt Rutte de PVV zelfs ‘linkser dan de SP’. Dit is opvallend. In aanloop naar woensdag vinden beide partijen veiligheid namelijk een belangrijk thema. Zo kom ik in mijn eigen stad vaak de volgende VVD-poster tegen: ‘Rotterdam is van u en niet van criminelen.’ en is de PVV eveneens uitgesproken voor veiligheid (en tegen Marokkanen). Die overeenkomst op het gebied van veiligheid wordt door Rutte uitgebreid benadrukt om zijn eigen verhaal te vertellen over veiligheid en door middel van het stijlfiguur de praeteritio  – zeggen iets niet te zeggen en iets zo tóch zeggen – bekritiseert hij in één klap de PVV: ‘Ik ga er verder niks over zeggen. Er zijn natuurlijk problemen met Nederlanders met een Marokkaanse achtergrond. Maar je lost de problemen niet op door mensen over één kam te scheren.’

Het VVD-verhaal vertellen

Koers houden. Dit beeld wil de VVD graag schetsen: geen discussie over de moeilijkheden nu in het beleid, maar een blik gericht op de toekomst waarin het beter gaat. Geen experimenten. Onze minister-president pakt in dit interview de mogelijkheid om kiezers aan te sporen VVD te stemmen met beide handen aan.

Één uitspraak van de premier is echter meer ambigu. Over de hervormingen van zijn partij meldt hij: ‘Er is een steeds kleine groep partijen die steun geeft aan dat VVD-beleid. Dus je merkt dat op rechts de lucht ijler wordt, dat daar minder partijen zitten.’

Volgens mij kan deze uitspraak op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. Een rechts publiek hoort hier waarschijnlijk de noodzaak om de VDD te blijven steunen om vooral het rechtse gedachtegoed in de politiek te behouden. Een linkse luisteraar, aan de ander kant, ziet wellicht bevestiging in een veranderende koers naar links. Er wordt aan rechts getwijfeld en afhankelijk van je eigen waardepatroon vind je dat bemoedigend of bedreigend (of vrij oninteressant).

Wat had Rutte hier beter kunnen doen? De metafoor met ijle lucht is niet voor iedereen gemakkelijk te begrijpen. Een uitspraak als ‘om die koers te behouden is er wel een rechtse kapitein nodig in de vorm van de VVD’ zou meer duidelijkheid hebben geschept.



Overigens meldde Diederik Samsom ook dat hij het niet eens was met de uitspraken van onze minister-president: ‘De PVV is zo rechts als een richel.’ Geert Wilders reageerde op Twitter als volgt: ‘Karl Marx zou zijn vingers aflikken bij die belastingverhogingen van je Mark.’ Tot slot: het blijft de vraag wie op deze manier nu de meeste aandacht genereert. Geert Wilders en zijn PVV zijn vandaag opnieuw belangrijk onderwerp van gesprek. Dus wie lacht er nu eigenlijk het laatst?