Werkende woorden: Subsidie

Het woord subsidie is een veelgehoord woord binnen politieke kringen. Van Dale zegt erover: ‘een geldelijke ondersteuning van overheidswege’. Nou heeft het woord ‘subsidie’ wel wat zwaardere connotaties gekregen dan de definitie uit het woordenboek doet vermoeden. Door het gebruiken van het woord in allerlei politieke contexten (vóór of tégen) is het een zwaar beladen woord geworden. Bijbehorende begrippen geïnitieerd door Geert Wilders, zoals Nederland-subsidieland, subsidieslurpers en miljardensubsidie laten zien dat het framen van subsidie een strijd is geworden waar een hoge prijs op staat.

Goede subsidie

Vanuit de linkse partijen is subsidie een goede manier om initiatieven die het op eigen kracht niet redden te ondersteunen. In deze bewoording (lees ook even de Van Dale definitie terug, daar lezen we een links frame in!) is subsidiëren dus het helpen bij initiatieven of burgerrechten. Initiatieven die het verdienen om te bestaan, ondanks dat ze wellicht geen geld opbrengen.

Vanuit dat idee dat zwakkeren ook bestaansrecht hebben, is het uitgeven van subsidies dus een goede zaak. Bijvoorbeeld het verschaffen van studiefinanciering, het bijdragen aan windmolenparken of het meebetalen aan culturele projecten. Valt allemaal onder het kopje ‘subsidie’. Ook het voorzien in integratiecursussen, sportclubs en voorschotten voor zelfstandig ondernemers of publieke omroepen. Het woord subsidie is een parapluterm, waardoor het technisch gezien onmogelijk is om pontificaal vóór of tégen subsidies te zijn. Het ligt er nogal aan over wat voor subsidie het gaat en wat de gedachte er achter is.

Slechte subsidie

Het woord subsidieslurper alleen al vermoedt problemen. Het suggereert een zwart gat waar alleen maar geld in gestort wordt, zonder dat het gat ooit gevuld raakt. Het verbeeldt een gulzig iets, dat steeds om meer schreeuwt. Een begrip dat Geert Wilders hieraan koppelde is Linkse hobby. Een Linkse hobby is iets dat ‘de Nederlander kan missen als kiespijn’ en ze alleen geld kost. Linkse hobby’s zijn subsidieslurpers pur sang. Subsidie equals verspilling. Dat de PVV boeren en vissers wil ondersteunen, is dan ook het in standhouden van traditie en géén subsidie (?).

De VVD stelt te willen ‘snoeien in het woud van subsidies’. Ook een beeld waarbij een totaal uit de hand gegroeide klimop achterin de tuin nu eindelijk eens aangepakt gaat worden. Je wil er vanaf, omdat het de hele tuin overgroeit. Ook spreekt de VVD over ‘onrendabele subsidies’, waarmee gesuggereerd wordt dat subsidies in zekere zin rendabel behoren te zijn. Dit is precies het onderscheid wat de VVD maakt: subsidies kunnen zinvol zijn, zolang ze op termijn gaan opleveren. Zo kunnen ze zich afkeren van het woud, maar sommige individuele bosbewoners koesteren.

Nieuwe subsidietaal

Dankzij de inspanningen van de verschillende partijen, is het woord subsidie dus behoorlijk gekleurd geraakt. De één vindt het een goede zaak en de ander vindt het een Linkse hobby. Nu lijkt het erop dat de negatieve gevoelens steeds beter plakken dan de positieve. We hoorden onlangs Emile Roemer spreken over ‘villasubsidie’ (een prachtwoord voor hypotheekrente-aftrek). Een woord voor de VVD om te schuwen (zij zouden immers anders dus vóór deze villasubsidie zijn). Ondanks dat Roemer in het politieke spectrum vóór veel subsidies is, gebruikt hij het woord in het negatieve frame. Een villasubsidie is namelijk een onterecht en geldslurpend iets. Op deze manier draagt hij bij aan het versterken van de negatieve gevoelens bij het woord subsidie.

Het lijkt erop dat de strijd over subsidie dus gewonnen is door de anti-subsidie-partijen. Het negatieve frame heeft de overhand over het positieve frame. Dat betekent dat de pro-subsidie-partijen (de werkelijkheid is een stuk weerbarstiger dan zoals we het hier neerzetten natuurlijk) dus voor een dilemma staan. Proberen te reframen? Lastig. Frames zijn nogal stug en het woord subsidie is ondertussen té vervuild (denken we) om nog de handen aan vuil te maken. Ons advies? Benoem het gewoon anders. Gebruik woorden als bijdrage, investering of ondersteuning. Frame deze woorden op een positieve (en concrete!) wijze en laat ze niet afpakken. Nieuwe woorden, nieuwe kansen!