Als één schaap over de dam is…

Tijdens onze workshops vragen we weleens: “Als echt ál je collega’s opstaan, naar buiten gaan en in de sloot lopen, doe jij dat dan ook?” Zelden zegt iemand volmondig ‘ja’. Opvallend, want het principe van sociaal bewijs is één van de sterkste psychologische effecten. We doen nu eenmaal héél erg graag wat de rest doet en we laten ons hierdoor dan ook maar wat graag beïnvloeden!

The Asch Experiment

Oké, toegegeven, in de sloot lopen is wellicht iets te rigoureus, maar dit effect gaat verder dan je denkt. Zo laat het klassieke Asch-experiment fantastisch goed zien hoe sterk dit effect is. In dit experiment krijgen deelnemers een aantal plaatjes te zien waarbij ze het voorbeeld-streepje qua lengte moeten matchen aan één van de andere streepjes. Iedereen (behalve één persoon) hoort bij het experiment en zij hebben te horen gekregen steeds met z’n allen het verkeerde antwoord te geven. Het juiste antwoord is overduidelijk: iedereen kan zien welke streepjes even lang zijn. Toch blijkt dat de (enige) proefpersoon zich gaat conformeren naar de groep, als deze consequent een ander antwoord geeft:

Bystander effect

Misschien denk jij nu: “Dat zou mij niet overkomen” of “Je zíét toch wat het juiste antwoord is?!” Toegegeven: het is best mogelijk dat jij hier niet in mee zou gaan, maar voor de meeste mensen zijn deze gedachtes niets meer dan een vorm van (sorry) volkomen menselijke zelfoverschatting. Kijk bijvoorbeeld eens naar het bystander effect in het filmpje hieronder. Waarschijnlijk heel herkenbaar en het heeft alles te maken met sociaal bewijs. Dit effect houdt grofweg het volgende in: hoe meer mensen een (onbewuste) groep vormen, hoe makkelijker het is om de verantwoordelijkheid voor iets te ontlopen. Oftewel: als jij midden op straat onwel wordt, is de kans kleiner dat je (snel) wordt geholpen naarmate er meer mensen op straat zijn. Hoe groter de groep is die niets doet, hoe makkelijker het is om ook niets te doen. Maar zodra één persoon je komt helpen, zul je zien dat er snel meer mensen bij komen staan. Er is namelijk een nieuwe groep gemaakt waar mensen zich bij kunnen aansluiten. Onze tip? Als je hulp nodig hebt, probeer dan altijd iemand persoonlijk aan te spreken. Dan wordt het namelijk wel heel moeilijk om die verantwoordelijkheid te negeren!

Wat kun jij ermee?

Waarschijnlijk (en hopelijk) heb je niet op regelmatige basis te maken met mensen die midden op straat in elkaar zakken. Maar gelukkig kun je in het dagelijks leven ook rekening houden met dit effect. Wel eens een mailtje gestuurd naar een groep collega’s of vrienden met de mededeling dat ‘nog bijna niemand heeft gereageerd’ op je vorige mail en dat het nu toch wel echt tijd wordt? Wat je dan eigenlijk doet, is de sociale norm stellen op ‘niet reageren’. In het hoofd van je lezer krijgt jouw mail ook nu weer niet zo’n hele hoge prioriteit, immers: niemand reageert, dus waarom zou hij of zij het wel doen? Slimmer is het om te schrijven dat al veel mensen hebben gereageerd en daarna die ‘enkelen’ die nog niet hebben gereageerd te verzoeken dit alsnog vandaag even te doen. Moet jij eens kijken hoe snel je inbox volstroomt…

P.S. Kun je er geen genoeg van krijgen? Of gewoon nog niet overtuigd? Op YouTube zijn oneindig veel filmpjes te vinden van verschillende experimenten. Zoals dit experiment, waarbij iedereen uiteindelijk in polonaise over straat loopt zonder te weten waarom, dit experiment waarbij ongemakkelijke situaties in een lift ontstaan en dit experiment waarbij gekeken wordt hoe lang het duurt voordat mensen alarm staan als de kamer blauw komt te staan van de rook (tipje van de sluier: schrikbarend lang!)