Beïnvloeding door foto's

apr. 17, 2024

Het is feest! Komende vrijdag ontvangt onze oud-stagiair Iris van Weenen namelijk haar masterdiploma! Haar stage bij ons was onderdeel van haar masteropleiding Neerlandistiek en haar superinteressante scriptieonderzoek naar de overeenkomsten tussen talige en visuele frames heeft haar uiteindelijk dat felbegeerde papiertje van de Universiteit Leiden opgeleverd.


De afgelopen jaren is framing een steeds populairder fenomeen aan het worden om onderzoek naar te doen, maar beeldframing wordt vaak over het hoofd gezien. Best raar, want beelden kunnen juist enorm overtuigend en sturend zijn, zoals we ook al schreven in dit artikel over de verhalende kracht van beeldframing. Beelden worden bijvoorbeeld beter onthouden dan tekst, de verwerking van beelden in je brein gaat supersnel (véél sneller dan de verwerking van tekst) en ze hebben een enorme plakkracht. Hoogste tijd dus om eens wat dieper in beeldframing te duiken.


Klimaatframes in beeld en taal

Dat is precies wat ‘onze’ Iris heeft gedaan. Ze heeft 160 krantenartikelen over klimaatactivisme geanalyseerd, waarbij ze heeft onderzocht in hoeverre de frames die ze uit de teksten kon halen overeenkwamen met de visuele frames die ze uit de bijbehorende foto’s kon halen. Dat leverde een stapel van 17 verschillende soorten frames op, én de conclusie dat in de meeste gevallen het beeldframe ook in de tekst is aan te wijzen.  


"Hebben die klimaatactivisten niets beters te doen? Ga werken in plaats van onrust te zaaien op straat", "Eindelijk een groep die inziet waar het echt om draait", "Wat een hysterie om niks, geen aandacht geven deze lui" - dit soort uitingen komen voort uit mentale frames die we in ons hoofd hebben. Foto's hebben veel invloed op welk frame in ons hoofd de overhand krijgt. Kijk maar eens naar de foto hiernaast. Grote kans dat bij jou het 'Gevaar, overlast en schade'-frame werd opgeroepen. Dit frame zet in de spotlight hoe de acties van de klimaatactivisten vooral veel gevaar, overlast en schade veroorzaken. De leus op de foto kan als een soort dreigement worden geïnterpreteerd, waarbij de opstand (de riot) dan voor veel overlast zal zorgen. Maar het kan ook zomaar zijn dat dit beeld bij jou juist een een ander frame oproept, zoals het 'Vreedzaam & strijdbaar', waarbij de nadruk ligt op hoe deze groep juist alleen geweldloos demonstreren. Immers: van een 'opstand' is helemaal geen sprake, waardoor het verschil tussen een gewelddadige opstand en deze vreedzame demonstratie alleen maar meer wordt uitvergroot.


Dit voorbeeld laat meteen de moeilijkheid van beeldframing zien. Beelden bieden niet veel ruimte voor nuance. De verwerking gaat directer en sneller, waardoor je brein sneller tot een conclusie komt dan bij een tekst. Tekstframes kunnen een stuk genuanceerder zijn, doordat er meer ruimte is voor uitleg en context. In een tekst kun je bijvoorbeeld aandacht besteden aan hoe mensen over een onderwerp denken of welk gevoel het bij ze oproept. Een consequentie daarvan is dat niet alle frames die Iris in de teksten gevonden heeft, ook in de beelden gevonden konden worden. 


Een andere consequentie is dat het vrijwel onmogelijk is om alléén op basis van een beeld een volledig verhaal te construeren. Tekstuele context kan opeens een heel ander licht laten schijnen op je eerste conclusie van het beeld. Zo zou het bijbehorende verhaal bij deze foto je bijvoorbeeld ook kunnen sturen naar het 'Aanpakken dat ecotuig'-frame, waarbij het draait om dat deze groep harder bestraft moet worden. Het dreigement op het bord zou in dat geval een reden moeten zijn om hard op te treden: we laten ons toch zeker niet afpersen? Met de juiste uitleg zou dit beeld dus bij allerlei verschillende framehokjes kunnen passen.

Kijk je eerst naar de foto's of de tekst?

Een interessante conclusie, die ook meteen laat zien waar het vaak misgaat. Juist omdat beelden zoveel impact kunnen maken en als eerste door je brein verwerkt worden, kan het zomaar zijn dat je door zo’n foto meteen een ‘framingbril’ opzet: alles wat je daarna leest in de begeleidende tekst (als je die überhaupt leest, natuurlijk), beoordeel je dan binnen de kaders van het frame dat al geactiveerd is met dat beeld. En dan kan het gebeuren dat je razendsnel tot allerlei conclusies komt die je, als je de informatie in een andere volgorde tot je had genomen, anders niet had getrokken. Food for thought, de volgende keer dat je de krant openslaat en je ogen meteen naar die foto worden getrokken!

Deel dit artikel:

Andere artikelen

09 apr., 2024
Eerder schreven we al eens een artikel over hoe taal je denken beïnvloedt . De conclusie daarvan was: taal is verre van neutraal en heeft zelfs invloed op hoe je de wereld om je heen ervaart. Afhankelijk van de taal die je spreekt kun je bijvoorbeeld bepaalde kleuren beter zien, of onthoud je beter wie precies de schuldige was bij een ongeluk. De manier waarop je iets zegt, heeft effect op hoe we de wereld zien, wat we een logische vervolgstap vinden of wie we aanwijzen als probleemveroorzaker. Een nieuwe Duitse studie vond voor deze conclusie nieuw bewijs én laat zien hoe het invloed heeft op niet alleen ons heden, maar ook onze toekomst.
04 apr., 2024
Misschien dat je nooit in een verhitte online discussie terecht bent gekomen, maar ook in het ‘echte’ leven gebeurt het regelmatig dat we ons gelijk proberen te halen door meer en meer feiten over de ander uit te strooien of dezelfde feiten keer op keer te herhalen. Met toch vaak hetzelfde resultaat: de ander raakt niet overtuigd van jouw visie en sterker nog, hij (of zij) lijkt alleen maar meer overtuigd te zijn van zijn eigen, duidelijk verkeerde, standpunt. Frustrerend!
22 nov., 2023
"Dat doe je thuis toch ook niet?!", horen we vaak in workshops. Je hoort de frustratie: het gevoel dat mensen prima weten wat wel of niet de bedoeling is, maar dat ze het gewoon vertikken om het gewenste of zelfs 'normale' gedrag te laten zien. Als je denkt dat mensen je bewust dwarszitten, dan kan dat op den duur een nogal giftige sfeer veroorzaken. Terwijl dat vaak helemaal niet nodig is: mensen willen vaak best 'goed' gedrag laten zien, maar hun brein wordt op de één of andere manier tegengewerkt. Als je daar inzicht in krijgt, dan kun je de juiste interventie erbij zoeken.
Share by: