Hoe frame je een oorlog?

Militair ingrijpen buiten de landsgrenzen is niet iets wat zomaar geslikt wordt door de gemiddelde burger, zeker niet in een tijd van wereldwijde recessie. Daarom wordt de boodschap ‘we gaan schieten op die-en-die, omdat zus-en-zo’ altijd voorzichtig en zorgvuldig geframed door de opdrachtgever. Dat vraagt bij verschillende contexten ook om verschillende frames, zo bleek uit de toespraak van US President Obama op 18 maart naar aanleiding van de aangenomen Libië-resolutie. Totaal anders dan het bekende ‘war on terror’ van Bush. In dit artikel zetten we twee geweldframes naast elkaar.

Libië 2011: Operatie Odyssee Dawn

De resolutie (om het no-fly verbod boven Libië te handhaven) heet eigenlijk ‘Resolutie 1973’, maar deze werd voor framing-doeleinden omgedoopt naar ‘Operatie Odyssey Dawn’. Zoals de Volkskrant al suggereert, is dit een strategische zet. De odyssee verwijst naar een heroïsche reis (met positieve uitkomst) en het ‘ochtendgloren’ naar een nieuw, beter leven (lees: democratie) voor de Libiërs. Maar naast de slimme naam, schroomt Obama ook niet om in zijn toespraak een heel duidelijk frame neer te zetten: het beschermen van onschuldige burgers, het voorkomen van een humanitaire crisis. Simpeler gezegd: de grote jongens komen op voor de zwakkeren. Met dit frame wordt tegelijkertijd ontkend dat het om eigen belangen draait (grondstoffen of controle over de regio?). Het frame selecteert het één en sluit het ander uit. Obama kiest zorgvuldig framende taal die dit doel dient:

'Left unchecked, we have every reason to believe that Qaddafi would commit atrocities against his people. Many thousands could die. A humanitarian crisis would ensue. The entire region could be destabilized, endangering many of our allies and partners. The calls of the Libyan people for help would go unanswered. The democratic values that we stand for would be overrun. Moreover, the words of the international community would be rendered hollow.

And that’s why the United States has worked with our allies and partners to shape a strong international response at the United Nations. Our focus has been clear: protecting innocent civilians within Libya, and holding the Qaddafi regime accountable.(…) Our decisions have been driven by Qaddafi’s refusal to respect the rights of his people, and the potential for mass murder of innocent civilians.'

Afghanistan 2001: War on Terror

De oorlog in Afghanistan na de aanslagen op 9/11 werd door voormalig President Bush op een hele andere manier geframed. De context was totaal anders en de taal daarmee ook. Het omver werpen van het regime in Afghanistan had werd geframed als het uitroeien van ‘evil’ en ‘terror’. Afghanistan was een brandhaard van terroristen en deze moesten uit hun grotten gerookt worden. Deze framing gaat zo ver dat het niet eens meer draait om slechte machthebbers of terroristen, maar het vernietigen van een evil ideologie: die van terror. Dit angstbeeld van de overheersing van terror is overweldigend en het is niet vreemd dat er zoveel voorstanders waren voor de invasie. Net zoals Obama koos ook Bush zorgvuldig zijn woorden, om het contrast tussen Good (US) en Evil (terroristen) duidelijk te maken en zo de invasie te rechtvaardigen:

'Freedom and fear are at war. The advance of human freedom, the great achievement of our time and the great hope of every time, now depends on us. Our nation, this generation, will lift the dark threat of violence from our people and our future. We will rally the world to this cause by our efforts, by our courage. We will not tire, we will not falter and we will not fail.

(…) I will not forget the wound to our country and those who inflicted it. I will not yield, I will not rest, I will not relent in waging this struggle for freedom and security for the American people. The course of this conflict is not known, yet its outcome is certain. Freedom and fear, justice and cruelty, have always been at war, and we know that God is not neutral between them.'

Geweldframes

In beide gevallen putten de presidenten uit een totaal andere context, zodat er ook andere taal uit volgt. In beide gevallen is er gekozen voor een zorgvuldig frame om het militair ingrijpen te kunnen rechtvaardigen. Er wordt in beide gevallen sterk ingezet op culturele kernwaarden. Bush grijpt terug naar herkenbare gevoelens van good-versus-bad, waarin het verdelgen van de ander een logisch gevolg wordt. Obama zet in op bescherming en het doen van het juiste. Waar Bush op angst inspeelt, speelt Obama juist in op het positieve: opspringen als iemand om hulp vraagt. In beide gevallen zorgen deze krachtige waarden ervoor dat de context in het gewenste frame worden geïnterpreteerd.



De geschiedenis heeft laten zien dat het frame van Bush niet onkwetsbaar is gebleken. Hoe deze resolutie zal uitpakken voor het frame van Obama zal de aankomende tijd moeten gaan blijken.