Taakstraf: wegkomen, terugbetalen of leerschool?

Zo ongeveer elke dag kom je wel een bericht tegen over de rechtspraak. Artikelen over strafzaken en welke eisen het OM stelt of berichtjes over de uitspraak die de rechter deed. Wij klikken er vaak op – uit nieuwsgierigheid natuurlijk, maar ook omdat daar vaak wel wat te halen valt aan framing. Er valt van alles over te zeggen, maar vandaag zoomen we in op een van de strafopties: de framing van taakstraf.

Nederlanders hebben vaak best een dikke mening over het nut en de noodzaak van taakstraffen. Die opinie wordt gevoed door kennis, maar natuurlijk ook door hoe er gesproken en geschreven wordt over taakstraffen. Het valt ons op dat er vier frames lijken te zijn die invloed uitoefenen op de beeldvorming. We lopen ze even door.

Wegkomen

Het eerste frame, dat we vrij vaak tegenkomen, zou je het ‘wegkomen’-frame kunnen noemen. In dit frame stelt de framegebruiker dat een dader ‘wegkomt met een taakstraf’. Zonder dat dit vaak geëxpliciteerd wordt, komt uit dit frame naar voren dat de gebruiker vindt dat een taakstraf weinig voorstelt in vergelijking met bijvoorbeeld een celstraf. Zo lazen we bijvoorbeeld bij de Gelderlander: ‘Op snelweg bij Nijmegen aangehouden met 47 kilo drugs in kofferbak: zwakbegaafde drugsezel lijkt er met taakstraf vanaf te komen’. In de Telegraaf spotten we: ‘Taakstrafje voor kopschopper agent’. Het is een frame dat zich dus negatief uitlaat over taakstraffen en vaak wordt het vergezeld met het ‘Softies’-frame rond rechters, OM en politie.

Terugbetalen

Het tweede frame noemen we het ‘terugbetaal’-frame. In dit frame staat centraal dat het nut van een taakstraf is dat mensen met tijd en moeite terugbetalen aan de maatschappij. Door klusjes te doen die liever niemand wil doen. Soms zit er daardoor ook een soort aspect van gêne in dit frame verborgen: een taakstraf is lullig omdat je publiekelijk rotklusjes staat te doen. Dat zagen we bijvoorbeeld in een stuk op de website van NPO Radio 1: ‘Dat is voor mij m'n straf: dat iedereen ziet, dat is iemand die een taakstraf uitvoert. Ik hoor ze denken: dat is zo'n schavuit van de straat.’ Dit frame hóéft overigens niet de focus te leggen op het ‘gênante’ van de taakstraf. Zo lazen we op de website van de Reclassering bijvoorbeeld: ‘Een werkstraf is een straf waarbij de rechter of het OM iemand verplicht een aantal uren zinvol en onbetaald werk te doen dat een publiek doel dient. Zo doet de werkgestrafte iets terug voor de samenleving’. Hier ligt de nadruk dus echt op het inzetten van tijd ten gunste van de maatschappij.

Taakstraf: de geldkwestie

Een laatste puntje dat we nog de moeite waard vinden, is hoe de werkstraf vanuit een financieel perspectief wordt bekeken: het is goedkoper dan een celstraf. Dat lijkt een goed argument, maar mensen met het ‘wegkomen’-frame in hun hoofd zullen hier niet snel overtuigd door worden. Als je dit namelijk combineert, krijg je een redenering als: ‘we vinden rechtvaardigheid te duur, dus laten we een dader maar wegkomen’. Niet heel bevorderlijk voor het vertrouwen in de rechtsstaat. Voor het OM, rechters, strafrechtexperts en het ministerie van Justitie en Veiligheid dus nog een schone taak om het ‘wegkomen’-frame actief te voorzien van tegenframes om op te komen voor de taakstraf.

Let voortaan maar eens op welke frames jij herkent als je iets leest of hoort over een taakstraf. Redeneer je vanuit hetzelfde frame of niet? Wij zijn benieuwd!